Bach's Johannes Passie heeft wel iets weg van de zaak rond Lucia de B. Op het slot na uiteraard.
Bron: nl.wikipedia.org |
In een enkel hedendaags
commentaar lezen we dat het hier ging om een openbare wedstrijd in
concertvorm tussen rivaliserende componisten. Zo'n opmerking maakt de
toenmalige Hamburger heel wat minder vroom, al valt niet te ontkennen
dat de passiestijl 2.0 - voorheen werden louter evangelieteksten
gedeclameerd en afgewisseld met volkszang - blijkbaar aan een
spectaculaire opmars bezig was.
De grote Johann
Sebastian Bach kon het ook niet laten, maar hij gaf er wel zijn eigen
draai aan. Hij streefde naar een mengvorm waarbij vrije poëzie werd
afgewisseld met letterlijke evangelietekst. Tot dan toe scheen dat
slechts door één andere componist te zijn gedaan, ene Reinhard
Keiser, al weten we niet zeker of hij de daadwerkelijke auteur is.
Keiser staat nu te boek als sloddervos en niet als pionier, dat krijg
je van die nalatigheden.
Bach noemde zijn
hypermoderne creatie de Johannes Passie, een stuk uit 1724 dat de
laatste jaren een beetje in de schaduw is komen te staan van de later
gecomponeerde Mattheus Passie. Die laatste is breder in bezetting en
duurt een uurtje langer, maar dat betekent nog niet dat je de
Johannes Passie kunt afdoen als een voorstudie of kleinere broer. Dat
Cruijff in de wedstrijd van Ajax tegen Haarlem in 1981 een wereldgoal
maakte maakt zijn andere treffers er niet minder om.
Feitelijk is de
Johannes Passie een rechtbankdrama pur sang in drie bedrijven,
ongeveer zoiets als de zaak rond Lucia de B., maar dan met een ander
slot. In het eerste bedrijf wordt de hoofdpersoon gearresteerd en
ondervraagd, terwijl iedereen weet dat hij onschuldig is. De tweede
akte is een showproces waarbij de camera heen en weer zwenkt tussen
het onschuldige slachtoffer, een vijandige menigte, en een labiele
ambtenaar. In het derde bedrijf voltrekt zich het doodvonnis.
Grootste kenmerk van de
Johannes Passie evenwel is de tegenstelling tussen de majesteitelijke
Christus en de demonische schare Joden. Zo'n stevig contrast tussen
goed en slecht is essentieel voor ieder drama. Het maakt de Joden er
niet bepaald sympathieker op, maar dat was Bach's zorg niet.
Kenners roemen het
theatrale en verhevene in de Johannes Passie, alhoewel de compactheid
misschien wel het grootste wapen was. Die vermeende
componistenwedstrijd in Hamburg kwam eigenlijk vijf jaar te vroeg.
Gepubliceerd in Dagblad De Limburger/ Limburgs Dagblad d.d 02-04-2015
Geen opmerkingen:
Een reactie posten