 |
| Bron: www.saartehal.ee |
Rimski-Korsakov
sleutelde aan Moessorgski's Schilderijententtoonstelling. Ravel
baseerde daar zijn arrangement op. Welke arrangeur gaat de orde
herstellen?
In
1874 bezocht de Russische componist Modest Moessorgski een
tentoonstelling van de een jaar eerder overleden landgenoot Viktor
Hartmann. Tegenwoordig zijn we deze architect – die ook nog te boek
staat als beeldhouwer, schilder, illustrator en designer – zo'n
beetje vergeten, maar in die tijd scheen het heel wat te zijn. Te
zien waren reisschetsen, een ontwerp voor een reusachtige
toegangspoort tot de stad Kiev, of een tekening van een klok op
kippenpoten – ja u leest het goed.
Hartmann
en Moessorgski waren zielsverwanten. Ze deelden een gemeenschappelijk
doel: hun kunst moest doordesemd zijn van moedertje Rusland. Niet
vreemd dus als we lezen dat Moessorgski na zijn bezoek aan de
expositie hevig tot tranen toe geroerd was. Zijn waterlanders mondden
uit in een zestiendelig pianowerk, waarin hij de poort, klok, en
andere beeltenissen een muzikaal gezicht gaf. Een sterk verhaal
vertelt dat hij daar niet meer dan twintig dagen voor nodig had.
Best
aardig voor een autodidact, want in de dagelijkse praktijk ging de
struise Rus door het leven als beroepsmilitair. In zijn vrije uurtjes
leerde een goede vriend hem hoe je een samenklank over de notenbalk
kon plooien, of hoe je de ene melodie moest combineren met de andere.
Niet dat het veel uithaalde: wanneer zijn gevoel de overhand kreeg
lapte hij net zo goed alle regels weer aan zijn laars. Dat ruwe,
intuïtieve werd zijn handelsmerk. Moessorgski was een beetje de
bonkige spits van het voetbalelftal die haarfijn aanvoelde waar de
bal zou komen.
Maar
Nicolai Rimski-Korsakov – een andere goede vriend die het geschopt
had tot compositieleraar aan het conservatorium – vond het maar
niks, ook al omdat Moessorsgki zich regelmatig met wodka liet
vollopen, en dat leidde maar tot slordigheden. Na de dood van
Moessorgski ging hij sleutelen aan de Prenten van een
tentoonstelling, zoals de voorlopige titel luidde, en paste het
aan aan de academische stijl. Op wikipedia lezen we dat “de
brutaalste harmonieën en toonkleuren werden gladgestreken”, maar
dat valt wel mee: na beluistering van het origineel lijkt het grootse
vergrijp de wijziging van een paar slotmaten binnen een tweetal delen
te zijn.
Het
gekke is nu dat het beroemde arrangement voor groot symfonie-orkest
van de Franse componist Maurice Ravel gebaseerd is op de dubieuze
restauratie-werkzaamheden van Rimski-Korsakov. Hij deed dat weliswaar
weergaloos – voor de beschrijving van een oud kasteel gebruikt hij
een alt-saxofoon, een ploeterende os leidt naar een beruchte solo
voor bastuba – maar vreemd is het wel dat tot op de dag van vandaag
blijkbaar niemand op het idee is gekomen om Moessorgski's noten te
herstellen. Welke kiene arrangeur voelt zich geroepen om voor eeuwig
in één adem genoemd te worden met Moessorgski, Rimski-Korsakov en
Ravel? Je kunt het slechter treffen.
Gepubliceerd in dagblad De Limburger/ Limburgs Dagblad d.d. 8 maart 2017
Geen opmerkingen:
Een reactie posten