Slimme marketeers gezocht

Bron: www.takte-online.de

De 7^e symfonie van Anton Bruckner kan nog wel wat promotie gebruiken.

Een invloedrijk Brits muziektijdschrift publiceerde onlangs een opvallende verkiezing. Ze vroegen aan 151 top dirigenten wereldwijd wat volgens hen de beste symfonie aller tijden was. Hoe ze die drukbezette baasjes zo ver hebben gekregen mag Joost weten, maar het blad drukte zelfs van iedere kandidaat de persoonlijke top drie af. Transparantie is een must, en zonder publiciteitsstunt vaart geen enkel blad wel in deze tijd. De kenners kroonden Beethovens 3^e symfonie tot wereldkampioen.

Niet veel later organiseerde Radio 4 een hitparade waarin dit keer het volk mocht kiezen welk muziekstuk hen het meest ontroerde. In deze opsomming – voorzien van de plakkerige term Hart en Ziel lijst – won Bach's Matthäus-Passion nipt de sprint voor Mozart's Requiem. Maar interessant was hier de 87^e plaats – anoniem in het peloton – voor Beethovens 3^e symfonie. Er is een verschil tussen ontroeren en intrigeren, zullen we maar zeggen, hoewel nergens het verschil zo groot was als bij Bruckners 7^e symfonie: in de kennerslijst plaats 20, in de volkslijst nummertje 253.

Uit dat laatste zou je twee conclusies kunnen trekken. Ofwel Bruckners 7^e symfonie is alleen toegankelijk voor kenners, ofwel het stuk heeft te lijden onder een schromelijk gebrek aan promotie. Het eerste vegen we meteen van tafel: Bruckner stond bekend als niet-intellectueel. Sterker nog: het boertige imago – provinciaal accent, petje op het hoofd – zorgde er mede voor dat de naïeve Oostenrijker pas op 60-jarige leeftijd doorbrak. Als er een lijst zou bestaan met de grootste laatbloeiers is Bruckner vooralsnog onverslaanbaar.

Dan moet de tweede conclusie dus kloppen. Nu horen wij u denken dat je een klassiek muziekstuk niet hoort te promoten. Immers, wat goed is zal zijn weg vanzelf wel vinden in de kunst. Kom kom, helpen wij u uit de droom: heeft Bach's Matthäus-Passion na de première niet een eeuw onaangeroerd op een plank gelegen? En zou Mozarts Requiem ook zo'n hoge vlucht hebben genomen als het niet zo'n prominente rol zou hebben gespeeld in de film Amadeus? Nou dan.

Stel, er zou ook zo'n rolprent verschijnen over het leven van Bruckner. Of – we noemen maar wat – de gezamenlijke orkesten van Nederland verklaren de maand november tot Brucknermaand. Er verschijnt een app met muzikale hoogtepunten. Er komt een mega-uitvoering van zijn 7^e symfonie in de Amsterdam Arena. Brucknerbier komt op de markt – ”beetje zwaar maar wel lekker”- want de meester hield wel van een glas.

Een slimme marketeer zou het wel weten, want de kwalificaties van zijn 7^e symfonie liegen er niet om: melodische rijkdom, warme kleuren, enorme spanningsbogen, een linkje met het hiernamaals, en, last but not least, een kathedraal van klank. We horen het u denken: daar is vast en zeker weer zo'n kenner aan het woord.

Gepubliceerd in Dagblad De Limburger/ Limburgs Dagblad d.d. 20-10-2016

Woeste liftmuziek

Bron: www.krammer.nl

Vivaldi's De Vier Jaargetijden is zo beroemd dat het zelfs dienst doet als muzikaal behang. Een twijfelachtige eer.

Soms kan een muziekstuk zichzelf in de weg zitten. Zo schijnt Vivaldi's De Vier Jaargetijden het de laatste jaren goed te doen als liftmuziek. Een twijfelachtige eer. Op zoek naar een definitie lazen we ergens dat de betere liftmuziek ontspannend, maar “net niet saai genoeg om in slaap te vallen” moet zijn. Dat kunst muzikaal behang wordt, louter bedoeld om het welbevinden van de klant te stimuleren, kan natuurlijk nooit de bedoeling zijn. U wilt fluitend de dag beginnen? Dat kan mijn beste, de laatste tijd boeken we erg goede resultaten met Vivaldi.

Het is opvallend, zeker omdat muziek van de Venetiaan in de tijd van ontstaan heel anders werd ontvangen. In het toentertijd gezaghebbende A General History of the Science and Practice of Music van 18^e eeuwer John Hawkins wordt Vivaldi's muziek zelfs gekwalificeerd als “woest en onregelmatig”. Een recent onderzoek door dagblad Het Parool brengt daarin een nuance aan. De combinatie van trefzekere eenvoud – rake melodieën die meteen in het geheugen haken – en een overdaad aan verrassende, grillige wendingen schijnt doorslaggevend voor diens succes te zijn. Je kunt het ook zo zeggen: Vivaldi knuffelde het publiek door ze eerst een hartige kluif toe te spelen, daarna kietelde hij ze met een welgemikt kruid.

De Vier Jaargetijden is een ideaal voorbeeld van deze tandem. Maar voordat we verder gaan willen we nog kwijt dat het hier per definitie gaat om vier soloconcerten, dat de roodharige grootmeester dat genre – een stuk in drie delen voor solist en orkest waarin de eerste zijn virtuositeit moet demonstreren – tot grote hoogte bracht, en dat hij er meer dan 450 schreef – een duizelingwekkend aantal. Vivaldi komt met een hitgevoelige openingsdeun door het orkest op de proppen, en laat dat te pas en te onpas terugkeren. Tussendoor ontregelt de solist het herkenbare patroon door allerlei moeilijke loopjes dwars over de notenbalk te plooien. Wanneer het publiek de draad dreigt kwijt te raken helpt Vivaldi ze weer in het zadel met de openingsdeun, een lekker aha-moment.

Zo'n refrein-couplet-refrein format leent zich uitstekend voor amusementsmuziek, en het is dan ook niet verwonderlijk dat talloze bandjes in de loop der jaren hun muziek hebben opgeleukt door er flarden Vivaldi in te laten opduiken. Het scheen trouwens dat de componist zélf – die te boek stond als een ongeëvenaard virtuoos – volgens betrouwbare bronnen tijdens solo's over de grond kon kronkelen zoals de eerste de beste hardrock-gitarist.

Zulke ruige taal past niet echt bij relaxte liftmuziek, hoewel het blijkbaar goed mogelijk is deze muziek dusdanig te spelen dat de scherpe randjes volledig verdwijnen, een beetje zoals een foute kok je gerust een zoutloze kroket kan presenteren. Maar hoe zou het grote publiek reageren als ze De Vier Jaargetijden in de lift zouden horen in een woest-gepassioneerde uitvoering? Dat zou eens onderzocht moeten worden.

Gepubliceerd in Dagblad De Limburger/ Limburgs dagblad d.d 29-09-2016