Brahms' die schöne
Magelone blijkt een superaanbieding
 |
| Bron: www.allposters.com |
In Nederland zit de
zuinigheidswoede diep verankerd.
Een beetje marketingstrateeg speelt
daar handig op in: strooi met aanbiedingen - de eerste tien klanten
krijgen een presentje of zo - en het publiek stroomt als vanzelf toe.
Op facebook zie je het bewijs: wanneer een bedrijf met een
weggevertje komt schiet het aantal likes omhoog. Als je de
Nederlander een gratis kluif toewerpt hapt hij zonder dralen, of het
smaakt ziet hij later wel.
In de zestiger jaren
van de 19e eeuw componeerde Johannes Brahms een super-aanbieding en
noemde die die schöne Magelone. Inspiratiebron was een
novelle van landgenoot Ludwig Tieck, die zich weer baseerde op een
vermakelijk sprookje uit de middeleeuwen. Hoofdpersoon is de ridder
Peter, die tot over zijn oren verliefd wordt op koningsdochter
Magelone. Omdat zij op het punt staat te worden uitgehuwelijkt vlucht
het paar. Maar Peter valt in handen van piraten, waarna
sultansdochter Sulima hem het hof maakt. Hij neemt de benen, wordt
opgenomen door een vreemd schip, en loopt aan land plotsklaps
Magelone weer tegen het lijf. Ze leefden nog lang en gelukkig.
Tieck strooide op
vijftien verschillende plekken in zijn novelle een gedicht, die
Brahms ieder verwerkte tot een lied. Het leuke van deze liedcyclus is
dat tijdens een concert elk stuk wordt voorafgegaan door een
vertelling uit het boek - een uniek concept dat gek genoeg nooit
navolging heeft gekregen. De luisteraar krijgt proza én poëzie,
twee voor de prijs van een dus. Tegelijkertijd - de tweede aanbieding
- lijkt deze opzet geschikt voor volwassene én kind, want zo'n
sprookjesachtige vertelling gaat er bij iedere kleine dreumes in als
koek.
Een derde voordeeltje
zit hem in de combinatie van middeleeuwen én romantiek: Tieck leukte
het middeleeuwse origineel een beetje op naar zijn tijd, net zoals je
een moderne keuken tegenwoordig bij voorkeur ontdoet van zijn
ouderwetse schrootjesplafond, of zweert bij een strak kookeiland in
plaats van een alledaags aanrecht. Door de facelift maakt Magelone na
de verdwijning van Peter geen pelgrimstocht maar wordt herderin. Ook
Peter krijgt een romantische update: naast koene ridder wordt hij
snotterende dagdromer.
Aanbieding nummer vier
is de klap op de vuurpijl: door de hybride opzet verandert de
liedcyclus een beetje in een mini-opera. Immers: ook daar werd van
oudsher een verhalend stukje gevolgd door muziek waarin het gevoel
werd uitgediept.
Misleidend is alleen de
titel. In twaalf van de vijftien liederen staat het gevoelsleven van
Peter centraal, dus is het een beetje vreemd dat het stuk die
schöne Magelone heet. De titelheldin komt er bekaaid vanaf.
Misschien had Brahms het gewoon der schöne Peter moeten
noemen. Dat klinkt wellicht minder fraai maar maakt de aanbieding er
niet minder om.
Gepubliceerd in dagblad De Limburger/ Limburgs Dagblad d.d. 4-11-2015
